تنش زدایی و هات تپ

هات تپ خطوط لوله نیازمند برخی تجهیزات و ابزارها میباشد و اتصال اسپلیت تی یکی از این موارد است. این اتصال معمولاً توسط مجری هات تپ ساخته می‌شود و نقش حائز اهمیتی در عملکرد مجموعه پس از اتمام هات تپ و شروع به کار خط جدید انشعابی خواهد داشت. از این رو در نظر گرفتن تمامی شرایط و متغیرهای دخیل در طراحی و ساخت، و مراحل آماده‌سازی این اتصال پیش از نصب روی لوله از ضروریات کار مجری هات تپ بشمار میرود، چرا که حتی در صورت تمام موفقیت‌آمیز عملیات هات تپ، ممکن است به دلیل کارکرد نامناسب اتصال اسپلیت تی خط لوله انشعابی جدید دچار ایرادهایی شود و بدین ترتیب همه آنچه به طور کلی هات تپ بمنظور آن انجام شده بود دچار آسیب و بدکارکردی شود.

یکی از راهکارها برای تقویت و افزایش ضریب مقاومت و استحکام اتصال اسپلیت تی، عملیات حرارتی بمنظور تنش زدایی آن محسوب میشود. اصولاً در فرایند تولید یک قطعه نظیر اسپلیت تی ممکن است آسیب‌هایی بر آن وارد شود که باعث دفرمه شدن آن، یا بروز هر ایراد دیگر روی قطعات و اجزای اسپلیت تی شود. در چنین شرایطی بمنظور احیای کارکرد و مطلوبیت بخشیدن به خواص مکانیکی آن دانست. در این فرایند نباید تغییر در خواص چنان زیاد باشد که ابزار مشخصات فنی خود را ازد ست بدهد بلکه هدف احیا و ارتقای مطلوبیت آن بر حسب شرایط و فشاری است که قرار است حین بهره برداری از انشعاب جدید تحمل کند. به عبارت بهتر، حین ساخت تجهیزاتی نظیر اسپلیت تی عملیات‌هایی نظیر سنگ‌زنی، برش، جوشکاری آرگون، جوش الکترود و ... روی قطعات این اتصال هر یک باعث بروز تنش روی آن‌ها میشوند. در چنین شرایطی بمنظور زدودن تنش‌های ایجاد شده، عملیات تنش زدایی انجام می‌شود تا اتصال اسپلیت تی مطلوبیت کارکردی خود را بازیابد.

در عملیات تنش زدایی، اسپلیت تی یا هر قطعه دیگر به صورت همگن و یکنواخت به مرور حرارت داده می‌شود و دمای آن بالا می‌رود. پیش از رسیدن حرارت به دمای بحرانی فلز اسپلیت تی، فرایند حرارت‌دهی متوقف شده و سپس دمای اتصال به مرور و باز هم بشکل همگن و یکسان کاهش داده می‌شود. با انجام عملیات تنش زدایی مقاومت و استحکام اسپلیت تی در مقابل لوله و سیال تضمین می‌شود. البته لازم به ذکر است انجام این عملیات برای تمامی اتصالات اسیپلیت تی توصیه نمی‌شود و در صورتی که مشخصات فنی لوله و سیال بنحوی باشد که فشار چندانی برمجموعه هات تپ و اتصال وارد نمی‌شود، نیازی به تنش زدایی نیست، اما در شرایطی که اسپلیت تی در شرایط حساسی قرار داشته و قرار بر آن است که فشار یا شرایط دمایی بالایی را تحمل کند انجام این عملیات روی آن ضروری بنظر می‌رسد.

یکی از عملیات‌های هات تپ شرکت پیشگام صنعت ابزار که در آن تنش زدایی اتصال اسپلیت تی ساخته شده ضروری می‌نمود، عملیات انشعاب گیری 32 اینچ روی خط لوله 32 اینچ شرکت مهندسی و ساختمانی صنایع نفت (OIEC) بود. این عملیات روی خطوط لوله 32 اینچ با ضخامت 28 میلیمتر انجام می‌گرفت و یکی از متغیرهایی که شرکت پیشگام صنعت ابزار را به تنش زدایی اسپلیت تی متقاعد ساخت، ضخامت بالای لوله اصلی و فشاری است که قرار است بعد از هات تپ زنی و بهره برداری از انشعاب جدید، از سوی لوله بر اسپلیت تی وارد شود. بنابراین پس از طراحی و ساخت اسپلیت تی، اتصال برای تنش زدایی ارسال شد و پس از انجام عملیات حرارتی مذکور و تأیید فرایند برای انجام عملیات هات تپ به محل سایت واقع در فازهای 21 و 22 بندر عسلویه، بخش مدیریت کالای پروژه ارسال گردید.

پس از نصب اسپلیت تی روی لوله، فرایند جوشکاری آن با دقت تمام انجام شد و تلاش گردید با رعایت دستورالعمل مورد تأیید کارفرما که حاوی تعداد پاس‌های جوش و نوع الکترودهای مورد استفاده و مواردی نظیر آن بود، جوشکاری اسپلیت تی روی لوله انجام گیرد. سپس تست جوش با صحت کامل به انجام رسید و پس از نصب ولو و انجام تستهای فشار هیدرواستاتیک روی دستگاه هات تپ و مجموعه، عملیات انشعاب گرم هات تپ با دقت و ظرافت بالایی به اتمام رسید. لازم به ذکر است با توجه به ضخامت بالای لوله فرایند آماده سازی دستگاه هات تپ نیز حساسیت‌های خاص خود را داشت که در نهایت با تدابیر تیم مهندسی با دقت آماده گردید.

این عملیات در آبان ماه سال 1393 و در محل فازهای 21 و 22 عیسلویه با موفقیت انجام شد ودر نهایت با تأییدیه بازرسین و مهندسان محترم کارفرما، پروژه به اتمام رسید.